Program
I dzień - 7.03.2024
14:00 - 16:00 - I sesja
16:00 - przerwa lunch
17:00 - 19:00 - II sesja
20:00 - kolacja
II dzień - 8.03.2024
10:30 - 13:30 - III sesja
13:00 - obiad
– wprowadzający referat moderatora + wykłady tematyczne + dyskusja
Konferencja zaplanowana jest jako dwudniowa i zostanie podzielona na trzy sesje moderowane z wystąpieniami wprowadzającymi oraz wykładami biorącymi udział w dyskusji po ok. 20-30 min.
Zakłada się następującą tematykę sesji:
- 1. Wszechpolskość - delimitacja pojęcia
- 2. Wszechpolskość - delimitacja pojęcia
- 3. Sesja regionalna - Percepcja wszechstanowości w ujęciu regionalnym na przykładzie rodziny Lutosławskich - Muzeum Przyrody - Dwór Lutosławskich w Drozdowie
Idea
W każdym panelu zostały zaplanowane referaty ogólne wprowadzające, ukazujący szerszy kontekst zjawiska, a także specjalistyczne omawiające temat w sposób szczegółowy tak by dokonać pełnej egzegezy tematu konferencji w kontekście myśli Romana Dmowskiego. Sesją będą moderowały osoby, których zadaniem będzie przedstawienie wykładu wprowadzającego, pokierowaniem dyskusji z wyciągnięciem wniosków i podsumowaniem. Część z referatów będzie miała charakter popularyzatorski i edukacyjny, a część stricte naukowy, z zadaniem pokazania nowych analiz co do idei Dmowskiego w zakresie nowopowstałej Idei Wszechpolskiej (dalej IW) z ukazaniem jej przymiotów. Zakłada się, że wystąpienia będą uzupełnione przez dyskusję.
W warstwie popularyzatorskiej zakłada się ukazanie egzegezy definicji wszechpolskości i ujęcia jej przez bogatą literaturę a i praktykę działań Dmowskiego ze szczególnym omówieniem zagadnienia podstawowych jej elementów: terytorialności, wszechstanowości, jakościowego ujęcia patriotyzmu i obowiązków narodowych. Ukazanie tego tematu z podkreśleniem kształtowania się pojęcia „wszechpolski”, jego konstytuowania się na przełomie XIX i XX wieku jest ze wszech miar ciekawe i warte zbadania. Dodatkowym atutem tematu jest jego aktualność i możliwość transpozycji do czasów dzisiejszych, choćby w kontekście roli grup społecznych, roli wpływu podziału rozbiorowego w czasach obecnych, a także roli Polaków żyjących poza granicami państwa w kształtowaniu wizerunku ojczyzny, a także wsparciu duchowym i ekonomicznym Polski w chwilach zagrożeń.
Tytułowa „wszechpolskość” – ma kilka znaczeń. Przed 1918 r – rozumiana była jako patrzenie na naród Polski ponad podziałami zaborowymi, idea ta wykluczała wiązanie się z którymkolwiek z zaborców, zapominając o Polakach zamieszkujących w innych z nich. Wszechpolskość więc była postulatem dążenia do niepodległości narodowej. Wszechpolskość to również odejście od myślenia stanowego, a traktowania Polaków niezależnie od stanu jako jedność ponad partykularyzmami. W czasach po 1918 roku, wszechpolskość podkreślała właśnie ponadstanowość, tworzenie nowoczesnego narodu, nie zapominając jednak o Polakach pozostających „za kordonem”. Współcześnie wszechpolskość to nadal budowa nowoczesnego narodu opartego o te same wartości, ale również praca na rzecz utrzymania świadomości narodowej wśród rozsianych po świecie Polaków.
Ma to szczególne znaczenie dla dyskursu naukowego poprzez który można będzie ukazać i wyspecyfikować te elementy z idei Dmowskiego i jego działań, które miały tak wielki wpływ a wręcz były kluczowe w kształtowaniu się tożsamości Polaków. Stanowi meritum spojrzenia Dmowskiego na to czym jest naród, a postrzegał go nie jako zbiorowość ludzi mieszkających na danym terytorium i mówiących tym samym językiem, ale wspólnotę o charakterze znacznie większym, złączoną wspólnymi wartościami i celami, zdolną do aktywności i poświęceń na rzecz innych.
Nie bez znaczenia będzie umieszczenie refleksji Romana Dmowskiego w szerszym kontekście. Prelegenci poszukają odpowiedzi na pytanie czy wszechpolskość jest ideą wartą do wykorzystania w refleksji o współczesnej Polsce. Nabiera to nowego wydźwięku w dobie globalizacji i popularności postmodernistycznego podejścia do wspólnoty narodowej. W ich optyce silna tożsamość narodowa powinna ustąpić kosmopolityzmowi. Należy w związku z tymi problemami zastanowić się nad nowymi wyzwaniami i ukazać chociażby wielką wartość tożsamości narodowej jako czynnika spajającego społeczeństwo, niezwykle istotnego w sytuacjach kryzysowych (patrz: obecna wojna na Ukrainie) oraz czynnika mobilizującego do aktywności na rzecz innych (badania socjologiczne jednoznacznie wskazują na patriotyczną motywację wielu działań społecznych).
Kolejny problem dotyczy historycznej analizy wszechpolskości, w tym jej porównania z programami innych polskich ruchów politycznych, głównie ruchu ludowego oraz socjalizmu niepodległościowego i internacjonalistycznego komunizmu. Taka analiza będzie miała dużą wartość poznawczą i pozwoli lepiej zrozumieć proces odzyskania przez Polskę niepodległości.
Jedna z sesja odbędzie się w Drozdowie, miejscu przebywania Dmowskiego i Jego śmierci. Obecnie trwają działania Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, mające na celu utworzenie Muzeum Rodziny Lutosławskich i Romana Dmowskiego. Pobyt w tym miejscu i przeprowadzenie dyskusji w otoczeniu tak mocno związanym z postacią Pana Romana, będzie bez wątpienia, służył pogłębieniu refleksji nad swoistym magnetyzmem postaci i powodów tak wielkiego oddziaływania Jego myśli na de facto wszystkie klasy czy stany społeczeństwa. Miejsce też będzie skłaniać do ukazania wielce zasłużonej dla polskości rodziny Lutosławskich, którzy i w teorii (prof. Wincenty Lutosławski, ks. Kazimierz Lutosławski) i praktyce uczestniczyli w kształtowaniu narodu zintegrowanego i obywatelskiego. Pięciu członków rodziny Lutosławskich było działaczami Narodowej Demokracji zaangażowanymi w dzieło uobywatelnienia mas chłopskich i edukację młodzieży, a sam ród Lutosławskich jest doskonałym przykładem uczestnictwa w obozie narodowo-demokratycznym elit ze szczytu hierarchii społecznej, w tym przypadku ziemiaństwa.
Teza konferencji jest wręcz kluczowa w działalności Dmowskiego a miała kolosalne znaczenie dla konstytuowania się nowoczesnego narodu, na program działań prowadzących do odzyskania niepodległości przez Polskę z koncepcją połączenia ziem polskich tak by zaktywizować Polaków do wspólnej odpowiedzialności za sprawę polską. Przyczyniły się ona, jak to jest ujmowane w rozmaitych analizach historyków, do zwiększenia zaangażowania Polaków w działalność niepodległościową w czasach I wojny światowej oraz do udziału w obronie kraju podczas wojny z bolszewikami w roku 1920. Taka postawa Polaków w wymienionych wyżej okresach wynikała między innymi z działań Narodowej Demokracji prowadzących do aktywizacji Polaków. Dlatego konferencja chce to zagadnienie kompleksowo omówić.
Skład komitetu organizacyjnego
Dariusz Wasilewski
prezes FOP
dr Patryk Tomaszewski
Katedra Myśli Politycznej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, redaktor naczelny pisma naukowego „Historia i Polityka”
dr Wojciech Muszyński
Instytut Pamięci Narodowej,
półrocznik historyczny Glaukopis
Kinga Dubrawska
sekretarz FOP
Marek Brzozowski
inspektor Kuratorium Oświaty
Waldemar Tyszuk
specjalista w Biurze Edukacji Narodowej IPN
Tomasz Szymański
kustosz Muzeum Przyrody – Dworu Lutosławskich w Drozdowie
Wykładowcy
- prof. Jan Żaryn, Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej
- prof. Krzysztof Kawalec, Zakładu Historii Polski i Powszechnej od XIX i XX wieku, Uniwersytet Wrocławski
- prof. dr. hab. Józef Maroszek, Instytut Historii Uniwersytet w Białymstoku
- prof. Małgorzata Dajnowicz, kierownik Zakładu Historii Kultury, Myśli i Ruchów Społecznych Uniwersytetu w Białymstoku
- prof. dr hab. Tomasz Sikorski, historyk, politolog – Uniwersytet Szczeciński
- dr hab. Wojciech Turek, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
- dr hab. Krzysztof Sychowicz, kierownik Oddziałowego Biura Badań Naukowych IPN w Białymstoku, prof. Państwowej Wyższej Szkoły Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży
- dr hab. Adam Miodowski, prof. UwB, Wydział Historii i Stosunków Międzynarodowych, Uniwersytet w Białymstoku
- dr hab. Adam Wielomski, Akademia Podlaska w Siedlcach
- dr hab. Olgiert Grott, Uniwersytet Jagielloński, Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych
- dr Patryk Tomaszewski, Katedra Myśli Politycznej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
- dr Lech Haydukiewicz
- dr Wojciech Muszyński, Biuro Edukacji w centrali Instytutu Pamięci Narodowej
- dr Tomasz Madras, adiunkt, politolog, Politechnika Białostocka,
- ks. dr. Tadeusz Kasabuła dyrektor Archiwum i Muzeum Archidiecezjalne w Białymstoku, Wykładowca Archidiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego, Pracownik Katedry Teologii Katolickiej Uniwersytet w Białymstoku
- dr Iwona Woroniecka- Kulesza, Wydział Historii i Stosunków Międzynarodowych, Uniwersytet w Białymstoku
- dr Agnieszka Bejnarowicz, Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im R. Dmowskiego, Dział Edukacji
- dr Jolanta Mysiakowska-Muszyńska, Instytut Pamięci Narodowej
- dr Paweł Warot IPN – dyrektor IPN Oddział w Gdańsku
- dr Michał Ostapiuk IPN w Olsztynie,
- dr Mariusz Bechta IPN w Warszawie
- Jan Engelgard, Muzeum Niepodległości w Warszawie
- dr. Łukasz Lubicz Łapiński, historyk, genealog
- dr Arkadiusz Meller, politolog - Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Cel
Celem konferencji będzie w warstwie popularyzatorskiej ukazanie jednego z komponentów myśli polityczno-społecznej obozu Narodowej Demokracji, czyli wszechpolskości. Wszechpolskość to integracja Polaków bez względu na stan społeczny i miejsce zamieszkania, jak również dążenie do jakościowego wzbogacenia poczucia patriotycznego. Na kwestię tę przyjrzymy się wieloaspektowo, m.in. analizując poglądy przedstawicieli Narodowej Demokracji, podejmowane działania w kierunku integracji Polaków oraz ich znaczenie w procesie odzyskania nieodległości i budowie nowoczesnego narodu polskiego.
Postawione będą przy okazji tych analiz rozmaite hipotezy i pytania badawcze: na ile idea wszechpolskości w czasach II RP przeniknęła do innych nurtów politycznych; na ile współcześnie możemy ją adaptować do nowych wyzwań politycznych, czy idea ta przyczyniła się do przetrwania tkani narodowej podczas II wojny światowej.
Postawiony problem badawczy zawarty w tytule konferencji jest wręcz kluczowy w ukazaniu działalności Dmowskiego, w zrozumieniu kształtowania nowoczesnego narodu, jego rozszerzenie się na całe społeczeństwo. Jednocześnie, organizatorowi zależy nie tylko na pokazaniu znanych tez, ale także na wydobyciu tego co nadal może się przyczyniać w kształtowaniu nowoczesnego narodu a zostało już opisane przez Dmowskiego w pierwszej połowie XX w. Jakie składowe jego myśli są dziś nadal aktualne, a które należy traktować już jako historię myśli politycznej. Oczywiście wszystko to odnosząc do głównej problematyki konferencji jaką są rozważania wokół siła narodów w myśli Dmowskiego. Wydaje się, że w czasie spłycenia znaczenia pojęć związanych z poczuciem tożsamości narodowej i popularności postaw kosmopolitycznych szczególnego znaczenia nabiera egzegeza myśli Dmowskiego, która na przestrzeni lat kształtowała nowoczesny patriotyzm wpływając aż do dziś na społeczeństwo.
Wysoki poziom merytoryczny zapewni komitet naukowy konferencji, który będzie czuwał nad wysokim poziomem wygłaszanych referatów. Odbiorcami mają m. in. być naukowcy ale też studenci, nauczyciele zainteresowani historią ruchu narodowego ale też przełożeniem egzegezy historycznej na aspekty ideowo-wychowawcze. Poza tym fragmenty konferencji będą nagrane i możliwe do obejrzenia w Internecie.
Dmowski doczekał się wielu opracowań, od prac wybitnych naukowców jak biografowie: prof. Krzysztof Kawalec, prof. Roman Wapiński, Andrzej Micewski, ale także szeregu opracowań dotyczących wycinków z jego życiorysu i wybranych aspektów działalności. (Roman Wapiński, Roman Dmowski, Lublin 1989; Krzysztof Kawalec, Roman Dmowski 1864-1939, Poznań 2016; Po prace wspomnieniowe spisane przez osoby które go dobrze znały: Izabella Lutosławska, Roman Dmowski: człowiek, Polak, przyjaciel, Wrocław 2007; Maria Niklewiczowa, Pan Roman. Wspomnienie o Romanie Dmowskim, Pułtusk 2001). W ostatnim czasie ukazał się także poświęcony mu album, jako jednemu z Ojców Polskiej Niepodległości, autorstwa dr. Jolanty Mysiakowskiej-Muszyńskiej i dr Wojciecha Muszyńskiego, wydany nakładem IPN. Na temat narodu i jego miejsca w dziejach nie tyko polski powstały prace kontrowersyjne jak prace E. Gellnera „Narody i nacjonalizm,” czy też A. Shmita „Nacjonalizm”, a w polskiej literaturze ważne książka Nikodema Bończy Tomaszewskiego „Źródła narodowości. Powstanie i rozwój polskiej świadomości w II połowie XIX i na początku XX wieku”.
Na temat idei wszechpolskości w okresie jej kształtowania interesującą monografię popełnił Maciej Łagoda pt.: Dmowski, naród i państwo. Doktryna polityczna „Przeglądu Wszechpolskiego (1895-1905), a także Tomasz Sikorski i Adam Wątor w pracy „Liga Narodowa w zaborze pruskim i jej działacze”.
Zgłoszenia
Prosimy o zgłoszenie chęci wystąpienia/uczestnictwa poprzez przesłanie deklaracji:
– wystąpienia/uczestnictwa z zaznaczeniem sesji i tematu
– udziału w wyjeździe do Drozdowa (zwiedzanie + sesja naukowa)
Na adres:
biuro@obowiazekpolski.pl
Termin zgłoszeń:
05.03.2023
Relacja
W Białymstoku odbyła konferencją naukową zatytułowana „Siła narodów według Romana Dmowskiego”, która zaoferowała uczestnikom mocną dawką wiedzy. Młodzież i liczni zebrani mogli zapoznać się m.in. z „Koncepcją narodu w myśli ideowo-społecznej R. Dmowskiego”, którą przedstawił dr Patryk Tomaszewski z Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, czy opowieści o postromantycznej koncepcji narodu w myśli Dmowskiego, którą z kolei omówił dr Tomasz Madras, wicewojewoda podlaski. Zainteresowanie również wzbudziła prezentacja pokazująca rolę Przeglądu Wszechpolskiego jako fundamentu kształtowania definicji nowoczesnego narodu, którą z pasją omówił Mateusz Kotas, dyrektor Muzeum Historii Ruchu Narodowego.
Na wydarzeniu pojawiło się wielu przedstawicieli kadry nauczycielskiej oraz młodzieży szkolnej. Również pojawili się licznie przedstawiciele różnych instytucji kulturalnych i państwowych oraz samorządowych m.in. wicewojewoda Bogusława Szczebińska, Starosta Powiatu Łomża Lech Szabłowski oraz dr Marek Jedynak, dyrektor białostockiego oddziału IPN oraz delegacja Straży Granicznej.
Na drugi dzień niezwykle intrygujące i emocjonalne okazało się zwiedzanie Dworu Lutosławskich w Drozdowie pod Łomżą, gdzie wszyscy mogli zobaczyć przygotowywany gabinet Dmowskiego z licznymi pamiątkami, zdjęciami, co poprzedzało kolejny dzień prelekcji. W takim miejscu kolejne wystąpienia, nabierały szczególnej wymowy. Kustosz Muzeum Tomasz Szymański bardzo ciekawie i treściwie opowiedział o afirmacji i krytycyzmie, czyli stosunku Romana Dmowskiego do polskiego narodu, a Marcin Rydzewski przybliżył rodzinę Lutosławskich. Z kolei prof. Krzysztof Sychowicz przedstawił tragiczne losy ruchu narodowego po 1945 r. Spotkanie w Drozdowie zakończyła Maria Dziekońska, wicestarosta powiatu łomżyńskiego, która ukazał rolę rodziny Lutosławskich i ich przyjaźń z Dmowskim, oraz wielką pracę którą każdy z sześciu synów wykonał dla dobra Polski.
Dwudniowe wydarzenie pokazuje jaki jest wielki potencjał dorobku Dmowskiego, który wciąż intryguje i daje pole do krytycznego myślenia o rzeczywistości, tej polskiej i globalnej.
Zapisz się do newslettera
Kontakt
Fundacja Obowiązek Polski
ul. Jurowiecka 56
15-101 Białystok
email: biuro@obowiazekpolski.pl
Konto Bankowe:
08 1140 2004 0000 3602 7618 9965
Konferencja naukowa "Siła narodów według Romana Dmowskiego" dofinansowana przez Ministerstwo Edukacji i Nauki w ramach programu Doskonała Nauka
Zadanie „Siła narodów według Romana Dmowskiego” sfinansowano ze Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Doskonała Nauka – Wsparcie konferencji naukowych
Całkowita wartość zadania: 72 600,00 zł
Finansowane z dotacji: 65 000,00 zł
Konferencja naukowa ma być innowacyjnym połączeniem wysokiego poziomu naukowego z edukacyjnym przełożeniem i wyjątkowym oddziaływaniem nauki na poziom wiedzy młodzieży oraz wszystkich interesujących się ideą Dmowskiego. Będzie się składać z dwóch dni wykładowych, podczas których przedstawiciele świata nauki i publicyści przedstawią referaty tematyczne odnoszące się głównie do tematu przewodniego konferencji, ale również innych zagadnień związanych z myślą Dmowskiego.